Кыдзи туявны луннебöгъяс

Медшöр темаыс, кодöн ме кык во нин мырся, тайö, дерт, луннебöгъяс (дневникъяс) туялöм. Уна небöг лыддьöм бöрын, юкся, мый колö медводз казявны, кор босьтчан тайö уджсö вöчны, кыдз исследователь.

  1. Луннебöгысь оз ков корсьысьны збыльтор. Менсьым весиг историкъяс муккöддырйи юасьöны: кыдз пö тэ верман эскыны авторыслы, колокö пö мый сiйö сэтчö гижис. А ме и ог эскы. Ме эг та вöсна пыр дневникас, корсьысьны, конi авторыс мичмöдыштö, кöнi ылöдлыштö. Позьö öд видлавны кыв либö жанр боксянь.
  2. Мыйкö кö текстас абу, сiдзкö колö мöвпавны, мыйла тайö абу. Муккöддырйи, луннебöгсö нуöдысьысь оз гиж сэтшöмтор, мый не казявны некыдз эз вермы. Пример пыдди: мортыс гижö ассьыс олöмсö 1930 воясö СССРын, но нинöм оз пасъяв террор йылысь.
  3. Луннебöгсö нуöдысьыс век тöдö, мый сылысь гижöдъяссö кутас кодкö лыддьыны. Весиг сэк, кор тетрадьясыс бура дзебöмась, öд муккöддырйи тайö лыддьысьысьнас вермас лоны ачыс авторыс. Кад мысти весиг аслад гижöдъяс вылö видзöдан мöд синмöн. Но а Англияын и Францияын дас öкмысöд нэмын унаöн вöлi нуöдöны луннебöгсö, медым водзö лыддьыны челядьыслы, либо прöста юксьыны öта мöдыскöд. Советскöй власть пуксьöм бöрын дневникъяс вöлi нуöдсьöны воспитательнöй могъясöн, медым позис казявны мортлысь вежсьöмъяссö. (Сöветскöй дневникъяс кузя эм со кутшöм удж: Хелльбек Й. Революция от первого лица: дневники сталинской эпохи. М.: Новое литературное обозрение, 2017.)
  4. Дневниклöн вермасны лоны быдсяма пöлöс могъяс. Авторыс вермас велöдчыны гижны, лöсьöдны планъяс. А вермас и бурдöдны ассьыс сьöлöсö. Тайö енджыкасö дневникъяс йылысь, кодъяс вöлi артмöмась сьöкыд кадö.  Босьтам,  концлагерын гижöм луннебöгъяс. Кор мортыслысь мырддьöны ставсö, весиг нимсö, и вежöны сiйöс лыдпасъясöн, дневникъяс вермöны кутны мортсö таладор югыдас. Öд  позьö на гижны важ олöм йылысь, и юрын кутны, мый коркö вöлi мöдног.  (та йылысь позьö лыддьыны тась: Goldberg A. Trauma in the First Person: Diary Writing during the Holocaust / transl. by Shmuel Sermoneta-Gertel, Avner Greenberg. Bloomington: Indiana University Press, 2017)
  5. Луннебöг – тайö век помасьлытöм гижöд.
  6. Позьö, эскьö, дневник отсöгöн висьтавны важ олöм йылысь. Ме чайта да, унаöн кужöны лыддьыны текст да сы серти мыйкö висьтавны. Но тайö вывтi кокньыд! Колö мöвпавны сы йылысь, мый тайö текстыс вермас висьтавны автор йывсьыс, кутшöм мукöд текстъяс колисны ассьыс туйсö луннебöгас. (интертекстуальность йылысь кö)



Комментарии

Популярные сообщения из этого блога

Неуна история велöдöм йылысь

Вошӧм лун

Коми кыв мен дона